เขื่อนสิรินธร เป็นเขื่อนประเภทหินถมแกนดินเหนียว สร้างปิดกั้นแม่น้ำลำโดมน้อย อันเป็นสาขาของแม่น้ำมูล ที่บริเวณแก่งแซน้อย ตำบลช่องเม็ก อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี ตัวเขื่อน มีความสูง 42 เมตร ยาว 940 เมตร สันเขื่อนกว้าง 7.5 เมตร อ่างเก็บน้ำ มีพื้นที่ประมาณ 288 ตารางกิโลเมตรสามารถกักเก็บน้ำได้ 1,966.5 ล้านลูกบาศก์เมตร ที่ระดับกักเก็บน้ำสูงสุด 142.2 เมตร (จากระดับน้ำทะเลปานกลาง) โรงไฟฟ้าพลังน้ำเขื่อนสิรินธร ติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้าไว้ 3 เครื่อง ขนาดกำลังผลิตเครื่องละ 12,000 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิตทั้งสิ้น 36,000 กิโลวัตต์

การก่อสร้างโครงการ ได้เริ่มในเดือนมิถุนายน 2511 และมีการวางศิลาฤกษ์ เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2521 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทาน พระบรมราชานุญาต ให้เชิญพระนามของ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ขนานนาม เขื่อนว่า “เขื่อนสิรินธร” การก่อสร้างตัวเขื่อน และ ระบบส่งไฟฟ้าระยะแรกแล้วเสร็จในปี 2514 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดเขื่อนสิรินธร เมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน 2514 หลังจากนั้น เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 2515 สำนักงานคณะกรรมการ นโยบายพลังงานแห่งชาติ ได้มอบเขื่อนสิรินธร ให้อยู่ในความรับผิดชอบดูแลของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ต่อไป

สวนสิรินธร  ตั้งอยู่ในบริเวณเขื่อนสิรินธรจังหวัดอุบลราชธานี กฟผ. สร้างขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในวโรกาสที่ทรงมีพระชนมายุ 36 พรรษา กฟผ. ซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงมีต่อ กฟผ. มาโดยตลอด นับแต่ได้พระราชทานพระนามาภิไธยให้เป็นชื่อเขื่อน และได้เสด็จพระราชดำเนินเปิดเขื่อน นอกจากนี้ยังได้เสด็จพระราชดำเนินไปประทับแรมในช่วงปฏิบัติพระราชภารกิจ และเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมชมเป็นการส่วนพระองค์อีกด้วย

ในวโรกาสที่ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระชนมายุครบ 3 รอบ กฟผ. จึงได้ก่อสร้าง "สวนสิรินธร" ขึ้นเพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายในวโรกาสอันเป็นมงคลยิ่งนี้ กฟผ. ได้เริ่มงานสำรวจสถานที่ที่เหมาะสม เพื่อจัดทำเป็นสวน เฉลิมพระเกียรติ ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2533 โดยเลือกบริเวณฝั่งซ้ายของสันเขื่อนสิรินธร ริมอ่างเก็บน้ำมีพื้นที่ประมาณ 40 ไร่ เริ่มดำเนินการก่อสร้างสวนสิรินธรตั้งแต่ปี พ.ศ. 2533 เป็นต้นมา จนกระทั่งแล้วเสร็จ เมื่อปี พ.ศ. 2534

องค์ประกอบ สำคัญของสวนสิรินธร นอกจากประกอบด้วยพืชพรรณไม้แล้วยังเน้นการปลูกพันธุ์ไม้ตัดแต่งเป็นอักษร “สธ” ประติมากรรมรูปช้าง 3 เชือก แต่ละเชือกเล่นดนตรีไทย สีซอ ตีระนาด เป่าขลุ่ย ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงโปรดปราน รวมทั้งคำประพันธ์จารึกไว้ตามจุดต่างๆ ของสวน ดังนี้

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนิน เปิดสวนสิรินธรเมื่อ วันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2534 นับได้ว่าเป็นอนุสรณ์สถานซึ่งเป็นสิริมงคลยิ่งแก่ กฟผ. และจังหวัดอุบลราชธานีสืบต่อไปชั่วกาลนาน