อุบลฯ จัดพิธีบวงสรวงน้อมรำลึกสดุดีวีรกรรมเจ้าคำผง ปี 2560
วันที่ 10 พฤศจิกายน 2560 นายสฤษดิ์ วิฑูรย์ ผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานี เป็นประธาน พร้อมด้วยส่วนราชการ ภาครัฐ เอกชน ประชาชน นักเรียน นักศึกษา และกลุ่มเชื้อสายตระกูลต่างๆ กว่าพันคน เข้าร่วมประกอบพิธีบวงสรวง สักการะและประกาศสดุดีวีรกรรม พระประทุมวรราชสุริยวงษ์ (เจ้าคำผง) ซึ่งมีพิธีทางศาสนาที่วิหารวัดหลวง และมีขบวนแห่อัญเชิญพระพุทธรูป รูปจำลองเจ้าคำผง นำขบวนแห่เครื่องยศเจ้าเมือง ขบวนเครื่องสักการะ ขันหมากเบ็ง จากวัดหลวง สู่มณฑลพิธีทุ่งศรีเมือง ณ อนุสาวรีย์พระประทุมวรราชสุริยวงษ์ (เจ้าคำผง)
นายสฤษดิ์ วิฑูรย์ ผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานี กล่าวสดุดีวีรกรรม แด่ดวงวิญญาณพระประทุมวรราชสุริยวงษ์ (เจ้าคำผง) ในนามของส่วนราชการ พ่อค้า และประชาชนชาวจังหวัดอุบลราชธานี ความว่า
พระประทุมวรราชสุริยวงษ์ (เจ้าคำผง) บุตรของพระเจ้าตา และนางบุศดี เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2252 ที่นครเวียงจันทน์ เป็นหลานปู่เจ้าปางคำ ราชวงศ์เชียงรุ้ง เจ้าปางคำได้อพยพมาสร้างเมืองหนองบัวลำภู (หนองบัวลำภู) หรือนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน เจ้าคำผงได้เสกสมรสกับเจ้านางตุ่ย ธิดาอุปราช (ธรรมเทโว) อนุชาของพระเจ้าองค์หลวง (ไชยกุมาร) เจ้านครจําปาศักดิ์ ได้รับแต่งตั้งเป็นพระประทุมสุรราชเมื่อปี พ.ศ. 2323 อันเป็นตำแหน่งในกองใหญ่คุมเลก (ไพร่) อยู่ที่บ้านดูบ้านแก ขึ้นกับนครจำปาสัก ปี พ.ศ. 2329 ได้ย้ายครอบครัวและไพร่พลจากบ้านดู่บ้านแก มาตั้งบ้านเมืองใหม่ที่ตำบลห้วยแจระแม โดยพระบรมราชานุญาตในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และตั้งชื่อเมืองนี้ว่า "เมืองอุบล" จากการร่วมปราบกบฏอ้ายเชียงแก้วในปี พ.ศ. 2334 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจึงโปรดเกล้าแต่งตั้งพระปทุมสุรราช (เจ้าคำผง) เป็นพระประทุมวรราชสุริยวงษ์ และยกฐานะเมืองอุบลเป็นเมืองอุบลราชธานีศรีวนาลัยประเทศราช
กรณียกิจของพระประทุมวรราชสุริยวงษ์ (เจ้าคำผง) ที่สำคัญมีดังนี้
1 การก่อตั้งเมืองอุบลราชธานี และการสร้างวัดวาอารามต่างๆ หลังจากสร้างเมืองบริเวณดงอู่ผึ้งริมฝั่งแม่น้ำมูล โปรดให้สร้างวัดหลวง เพื่อเป็นที่สถิตของท่านหอเจ้าหลักธรรม ต่อมามีการสร้างวัดเหนือ วัดกลาง วัดใต้ วัดป่าใหญ่ วัดหนองยาง
2 การปกครองและศาสนา ท่านปกครองไพร่ฟ้าประชาชนด้วยความเป็นธรรม และสงบเรียบร้อย ซึ่งเห็นได้จากการทำนุบำรุง การศาสนาและการศึกษาในเขตเมืองอุบลราชธานี
3 ด้านสงคราม พระประทุมวรราชสุริยวงษ์ เป็นทหารเอกในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ได้เข้าช่วยเหลือการสงครามระหว่างไทยกับหัวเมืองประเทศราชหลายครั้งต่อหลายครั้ง จนถือว่าเป็นเมืองข้าหลวงผู้จงรักภักดีต่อกรุงเทพ และมีส่วนในการปราบปรามความไม่สงบที่เกิดขึ้นในหัวเมือง เช่น สงครามปราบเขมรใน พ.ศ. 2323 และร่วมปราบกบฏอ้ายเชียงแก้ว จนพรรคพวกอ้ายเชียงแก้วราบคาบ
พระประทุมวรราชสุริยวงษ์ ครองเมืองอุบลราชธานีมา ตั้งแต่ปีพุทธศักราช 2321 จนกระทั่งปีพุทธศักราช 2338 รวม 17 ปี จนถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน 2338 สิริอายุได้ 85 ปี ทำศพเมรุนกหัสดีลิงค์เผาที่ทุ่งศรีเมือง แล้วเก็บอัฐิบรรจุธาตุไว้ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของเมือง ปัจจุบันอัฐิได้นำไว้ที่วัดหลวง
คุณงามความดีพระประทุมวรราชสุริยวงษ์ (เจ้าคำผง) ได้สั่งสมไว้อันเปรียบเหมือนเปลวไฟที่ลุกโชติช่วงในดวงใจของชาวอุบลราชธานีทุกคน เกียรติคุณของท่านนั้น หาได้เสื่อมคลายไปจากจิตใจของลูกหลานชาวอุบลไม่
วันนี้ เป็นวันที่ลูกหลานชาวอุบล ได้พร้อมใจกันรำลึกถึงความดีของท่าน จึงจัดให้มีพิธีสดุดีวีรกรรมขึ้น ณ แท่นพระรูป บริเวณทุ่งศรีเมือง เพื่อเป็นอนุสรณ์สืบไป เพื่อเป็นการรำลึกถึงพระคุณและคุณงามความดี