จากเมล็ดฝ้ายสู่ไตรจีวร ทอฝ้ายเป็นสายบุญจุลกฐิน วัดไชยมงคล อุบลราชธานี
จุลกฐิน ถือว่าเป็นกฐินชนิดหนึ่งที่ทำด้วยวามเร่งรีบ ต้องอาศัยความสามัคคีของผู้ศรัทธาจำนวนมาก เพื่อผลิตผ้าไตรจีวรให้สำเร็จด้วยมือภายในวันเดียว ในภาคอีสานจะเรียกจุลกฐินนี้ว่า "กฐินแล่น" เค้ามูลของการทำจีวรให้สำเร็จในวันเดียวปรากฎหลักฐานในคัมภีร์อรรถกถา กล่าวถึงเรื่องที่พระพุทธเจ้ารับสั่งให้คณะสงฆ์ในวัดพระเชตะวัน ร่วมมือกันทำผ้าไตรจีวร เพื่อถวายแก่พระอนุรุทธะ ผู้มีจีวรเก่าใช้การเกือบไม่ได้แล้ว โดยในครั้งนั้นเป็นงานใหญ่ ซึ่งพระพุทธเจ้าเสด็จมาทรงช่วยทำไตรจีวร โดยทรงรับหน้าที่สนเข็มในการทำจีวรครั้งนี้ด้วย
ขั้นตอนของการทำจุลกฐิน เริ่มตั้งแต่การเก็บฝ้าย ตีฝ้าย ดีดเป็นผงให้ฝ้ายแตกตัวเพื่อเอาเมล็ดออก ปั่นเป็นเส้นด้าย เปียฝ้ายออกเป็นใจ ล้างด้วยน้ำข้าว ตากให้แห้ง นำไปปั่นเป็นหลอดใส่กระสวย แล้วทอเป็นผืนผ้าตามขนาดที่ต้องการ เสร็จจึงนำผ้ามาซัก ตาก ตัดเป็นจีวร นำไปย้อมสี ตากแห้ง และรีดจนแล้วเสร็จ จึงนำไปถวายเป็นผ้ากฐิน พร้อมกับเครื่องประกอบอื่นๆ ที่เป็นบริวารกฐิน เช่น ดอกไม้ ธูป เทียน อัฏบริขาร ตาลปัตร ปัจจัย ธงตะขาบ ฯลฯ แล้วแต่ศรัทธาของพุทธศานิกชน จนเสร็จพิธีถวาย พระภิกษุผู้รับกรานกฐินนำผ้านั้นไปครอง แล้วพระภิกษุสงฆ์ทั้งหมดอนุโมทนา จึงถือว่าเสร็จสิ้นพิธี
ปัจจุบันการทำจุลกฐินมีน้อยแห่ง เพราะต้องใช้กำลังคนมาก และกำลังทรัพย์ต้องมากด้วย ดังนั้น สมัยโบราณจึงนับถือกันว่า การทำจุลกฐินมีอานิสงส์มาก เพราะต้องใช้ความอุตสาหะ พยายาม มากกว่ากฐินแบบธรรมดา (มหากฐิน)
ในงานทอฝ้ายเป็นสายบุญจุลกฐิน ถิ่นอุบล คนมีธรรม งามล้ำศีล 5 ประจำปี 2557 ณ วัดไชยมงคล อ.เมือง จ.อุบลราชธานี ระหว่างวันที่ 5-6 พฤศจิกายน 2557 นี้ มีกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ "จากเมล็ดฝ้ายสู่ไตรจีวร" จำนวน 9 ฐาน ได้แก่
 |
 |
ฐานการเรียนรู้ที่ 1 ปลูกฝ้ายเป็นสายบุญ : ขั้นตอนการปลูกและบำรุงต้นฝ้าย
ฐานการเรียนรู้ที่ 2 เก็บฝ้ายสายธารบุญ : เก็บปุยฝ้ายสีขาวออกจากสมอฝ้ายที่แก่
 |
 |
ฐานการเรียนรู้ที่ 3 อิ้ว ดีด ล้อ เข็นฝ้ายสายธารธรรม : การคัดแยกเมล็ด ทำให้เป็นปุยฟู ม้วนให้เป็นหลอด เข็นให้เป็นเส้นฝ้าย
ฐานการเรียนรู้ที่ 4 เปีย ปั่นฝ้ายสายศรัทธา : การทำให้เป็นใจ ปั่นใส่หลอด เตรียมใส่กระสวย
ฐานการเรียนรู้ที่ 5 กวัก ค้น สืบฝ้ายสายใยบุญ : การดึงเอาเส้นด้ายจากกง แล้วนำไปขึงกับเครือ ไปจนถึงกระบวนการร้อยด้ายยืนเข้ารูเขา สอดด้ายยืนกับรูฟีม
ฐานการเรียนรู้ที่ 6 ต่ำหูกผูกสายธรรม : ขั้นตอนการถักทอให้เป็นผืนผ้า
 |
 |
ฐานการเรียนรู้ที่ 7 ตัดเย็บเก็บสายใย : ขั้นตอนการตัดเย็บให้เป็นผืนผ้าผืนใดผืนหนึ่งคือ สบง จีวร หรือสังฆาฎิ หรือทั้งหมด
ฐานการเรียนรู้ที่ 8 ย้อมด้ายสายพระธรรม : ขั้นตอนการนำผ้าสบง จีวร หรือสังฆาฎิ หรือทั้งหมดที่ตัดเย็บเสร็จเรียบร้อย แล้วนำไปย้อมด้วยสีธรรมชาติ
ฐานการเรียนรู้ที่ 9 มหาบุญจุลกฐิน : พิธีทอดกฐิน
